Մարդկության պատմությունը հարուստ է շարունակական աստվածային առաջնորդության ապացույցներով, ինչպես հրեա-քրիստոնեական սուրբ գրվածքների ներսում, այնպես էլ դրանից դուրս: Իսկ եթե այս ամբողջ առաջնորդությունը Արարչի կողմից մեկ շարունակական արտահոսք լինի:
Բահայի ուսմունքները հիմնված են մի հրաշալի հոգևոր սկզբունքի վրա, որը կոչվում է առաջադեմ հայտնություն:
Այս խորը հայեցակարգի կարևորությունը չի կարող գերագնահատվել՝ օգնելով մեզ հասկանալ, թե ինչպես են աստվածային ուսմունքները զարգանում հաջորդական սուրբ առաքյալների միջոցով և ինչպես են նրանք ձևավորում մարդկության ուղին դեպի իր վերջնական ճակատագիրը:
Առաջադեմ հայտնության վերաբերյալ Բահաուլլայի ուսմունքի էությունն այն է, որ Աստված Իր Սուրբ Հոգու միջոցով զորացնում է առաջնային սուրհանդակներին, որոնք բահայի գրվածքներում կոչվում են Աստծո հայտնիչներ, որպեսզի առաջադեմ, աստվածային հայտնություններ բերեն մարդկությանը:
Յուրաքանչյուր մարգարե հզոր ուսուցիչ է
Ինչպես դպրոցի ուսուցիչները քայլ առ քայլ և փուլ առ փուլ սովորեցնում են իրենց աշակերտներին, այս սուրբ առաքյալները գիտելիք և հոգևոր հասունացում են բերում մարդկությանը: Հետևաբար, բահայիները հավատում են համաշխարհային մեծ հավատների բոլոր հիմնադիրներին և մարգարեներին՝ Աբրահամին, Կրիշնային, Մովսեսին, Զրադաշտին, Բուդդային, Քրիստոսին, Մուհամմադին և, ամենավերջում, Բահայի հավատը հիմնած զույգ սուրհանդակներին՝ Բաբին և Բահաուլլային:
Յուրաքանչյուր աստվածային հայտնություն, ինչպես բացատրվում է բահայի ուսմունքներում, աշխարհին բերում է նորոգման հոգևոր աղբյուր: Շարունակելով այս սեզոնային անալոգիան՝ յուրաքանչյուր նոր գարուն իր տեղը զիջում է նոր հայտնության ծաղկման հոգևոր ամառին, որին անխուսափելիորեն հաջորդում են հոգևոր աշունն ու ձմեռը, երբ այդ մարգարեի ազդեցությունը թուլանում է: Երբ Հայտնիչի սկզբնական ուսմունքներն այլևս չեն ոգեշնչում և աշխուժացնում մարդկությանը, ի հայտ է գալիս մեկ այլ Հայտնիչի վերականգնող ուժը՝ շարունակելով Արարչի առաջնորդության հավերժական շրջապտույտը: Ինչպես Աբդուլ-Բահան՝ Բահաուլլայի որդին և իրավահաջորդը, Փարիզում իր ելույթում ասաց.
Ինչպես արևի շողերը բերում են արևի լույսն ու ջերմությունը երկիր՝ կյանք տալով բոլոր ստեղծված էակներին, այնպես էլ Հայտնիչները Սուրբ Հոգու զորությունն են բերում Իրականության Աստվածային Արեգակից՝ լույս և կյանք տալու մարդկանց հոգիներին։
Այստեղ միջնորդ է անհրաժեշտ արևի և երկրի միջև. արևը չի իջնում դեպի երկիր, և երկիրը չի ծագում դեպի արևը: Այս շփումն իրականացվում է արևի ճառագայթներով, որոնք բերում են լույս, ջերմություն և կյանք։
Սուրբ Հոգին Ճշմարտության Արեգակից լույս է, որն իր անսահման զորությամբ կյանք և լուսավորություն է բերում ողջ մարդկությանը, բոլոր հոգիները լցնում Աստվածային շողերով, Աստվածային Գթասրտության օրհնությունները փոխանցելով ողջ աշխարհին: Երկիրը, առանց արեգակի շողերի ջերմության ու լույսի, չէր կարող ոչ մի օգուտ ստանալ արեգակից։
Այս յուրահատուկ ուսմունքը ընդունում է, որ աստվածային առաջնորդությունը ստատիկ չէ, այլ աստիճանաբար բացահայտվում է ժամանակի ընթացքում:
Աստծո յուրաքանչյուր Հայտնիչ բերում է մի շարք հոգևոր և սոցիալական ուսմունքների, որոնք հարմարեցված են մարդկության կարիքներին և հնարավորություններին նրա զարգացման տվյալ փուլում: Այս հայեցակարգը ճանաչում է աստվածային հայտնության դինամիկ բնույթը՝ թույլ տալով շարունակական հոգևոր աճ և էվոլյուցիա:
Ինչպե՞ս է զարգանում կրոնը
Պատմության ընթացքում աստվածային ուսմունքները զարգացել են մարդկային գիտակցության, լեզվի և հայեցակարգային շրջանակների հետ մեկտեղ: Ինչպես երեխայի ըմբռնումը խորանում է, երբ նա աճում և հասունանում է, այնպես էլ մարդկության հոգևոր ճշմարտության ըմբռնումն ընդլայնվում է յուրաքանչյուր հաջորդ հայտնիչի հետ: Այս էվոլյուցիան թույլ է տալիս մեզ «կանգնել հսկաների ուսերին»՝ հիմնվելով մեզնից առաջ եկածների ըմբռնումների և օրենքների վրա:
Աստծո յուրաքանչյուր հայտնիչ ոչ միայն բերում է իրենց դարաշրջաններին համապատասխան ուսմունքներ, այլև ընդգծում է հոգևոր աճի որոշակի կողմերը: Այս նոր ուսմունքներն այնուհետև դառնում են գործիք մարդկությանը դեպի իր վերջնական ճակատագիր առաջնորդելու համար՝ օգնելով բացահայտելու հաջորդական քաղաքակրթությունները:
Աբրահամ
Աբրահամը, ով հայտնի է որպես միաստվածության հայր, սկիզբ դրեց հոգևոր գիտակցության դարաշրջանին մարգարեություններով, որ նա դառնալու է բազմաթիվ ազգերի հայր՝ ունենալով այնքան ժառանգներ, որքան աստղերը երկնքում կամ ծովափին գտնվող ավազը: Նրա շեշտադրումը հավատի և նվիրվածության վրա հիմք դրեց միաստվածական հավատալիքների ընդլայնման և կրոնական համայնքների աճի համար:
Մովսես
Բայց նրա ժառանգներից ոմանք ստրկացան փարավոնի կողմից, և Մովսեսը ուղարկվեց նրանց մոտ՝ փրկելու նրանց ստրկությունից և օրենքներ տալու, որոնք կօգնեն նրանց ստեղծել արդարության, բարոյականության և հասարակական կարգի սկզբունքների վրա հիմնված հասարակություն: Նրա ուսմունքները հիմք դրեցին էթիկական կյանքի և սոցիալական ներդաշնակության համար՝ առաջնորդելով իր հետևորդներին համախմբման ժամանակաշրջանում, երբ նրանք ձգտում էին մարմնավորել աստվածային սկզբունքները, որոնք ամրագրված են Թորայում: Երկրորդ Օրինաց գրքում Մովսեսը շարադրեց այս սկզբունքը.
Ահա, ես ձեզ սովորեցրել եմ հրամաններ և օրենքներ, ինչպես պատվիրել է ինձ իմ Տեր Աստվածը, որպեսզի դուք դրանք կատարեք այն երկրում, ուր մտել եք՝ տիրանալու դրան։ Հետևաբար, փորձեք դրանք կատարել, որովհետև սա է ձեր իմաստությունը և ձեր հասկացողությունը ազգերի առջև, ովքեր, լսելով այս բոլոր հրամանագրերը, կասեն՝ միայն այս մեծ ազգն է իմաստուն և հասկացող ժողովուրդ։
Հիսուս Քրիստոս
Բայց հին Իսրայելի անկումից, տարբեր ստրկության, գերության, ապա հռոմեացիների կողմից օկուպացիայից հետո Հիսուսը բերեց սիրո, ներողամտության և հոգևոր վերափոխման ուղերձ՝ սկիզբ դնելով հոգևոր ընդարձակման նոր դարաշրջանին: Նրա շեշտադրումը կարեկցանքի և միասնության վրա ոգեշնչեց հոգևոր նորացման ալիք, երբ մարդիկ ձգտում էին խորացնել իրենց հարաբերությունները Աստծո հետ և մարմնավորել ավետարանի ուսմունքները: Այս ավետարանը պետք է «քարոզվեր բոլոր ազգերին» նախքան Աստծո Թագավորության հաստատումը:
Արդարեւ, ապագա թագաւորները ծնկները խոնարհեցան անոր առջեւ՝ ստանալով իրենց թագերը անոր անունով։ Բահայի Սուրբ Գրվածքները բացատրում են, որ եթե չլիներ Հիսուսը, աշխարհը նույնիսկ չէր իմանա, թե ով է Մովսեսը, ինչը ցույց է տալիս առաջադեմ հայտնության այս շարունակական գործընթացը: Այն փաստը, որ երկու գրքերը՝ Հին Կտակարանը և Նոր Կտակարանը, ավանդաբար կապված են միմյանց հետ, հստակորեն ցույց է տալիս առաջադեմ հայտնության սկզբունքը:
Մուհամմադ
Մուհամմադը, հետևելով Աբրահամական ավանդույթին, բերեց Ղուրանի հայտնությունը՝ առաջնորդելով մարդկությանը դեպի սոցիալական արդարություն, կարեկցանք և հնազանդություն մեկ Աստծո կամքին: Հասարակության և էթիկական կառավարման վրա նրա շեշտադրումը նպաստեց համախմբման ժամանակաշրջանին, երբ պատերազմող արաբ ցեղերը միավորվեցին իսլամական ազդեցության տակ՝ սկիզբ դնելով մի քաղաքակրթության, որն այնուհետ ծաղկեց և տարածվեց Արաբական թերակղզում և նրա սահմաններից դուրս:
Բաբ և Բահաուլլա
Դարեր անց Բաբը, սկիզբ դնելով նոր դարաշրջանի արշալույսին, ճանապարհ նախապատրաստեց Բահաուլլայի գալստյան համար՝ առաջարկելով հոգևոր առաջնորդություն և նորացում աշխարհին, որն ունի աստվածային միջամտության կարիք: Նա ժամանել է Պարսկաստան, որն այսօր հայտնի է որպես Իրան, այն ժամանակ, երբ և՛ իսլամը, և՛ Օսմանյան կայսրությունը անկում էին ապրում: Նրա ուսմունքները հրահրեցին արագ հոգևոր ընդլայնման ժամանակաշրջան, երբ մարդիկ խանդավառությամբ ընդունեցին նոր ուղերձը: Բահաուլլան՝ ժամանակաշրջանի առումով Աստծո ամենավերջին հայտնիչը, բայց, իհարկե, ոչ վերջնականը, բացահայտեց միասնության, խաղաղության և մարդկային միասնության ուսմունքները՝ առաջնորդելով մարդկությանը դեպի իր հավաքական հասունությունը:
Բահաուլլայի շեշտադրումը Աստծո և մարդկության միասնության վրա սկիզբ դրեց հոգևոր ընդարձակման նոր դարաշրջանի, երբ աշխարհի տարբեր շերտերի մարդիկ հավաքվեցին ապագայի ընդհանուր տեսլական փնտրելու համար: Բահայի հավատը շեշտում է արտաքին ջանքերը՝ «համագործակցելու բոլոր կրոնների հետևորդների հետ»՝ բազմազանության մեջ միասնությունը խթանելու համար: Պարզապես և զորավոր կերպով Բահաուլլան հայտնեց. «Աստված տա, որ միասնության լույսը ընդգրկի ողջ երկիրը, և որ Աստծո Թագավորության կնիքը դրոշմվի նրա բոլոր ժողովուրդների ճակատին»:
Ընդլայնման և ամրապնդման այս փոփոխական դարաշրջանները, որոնք առաջացել են յուրաքանչյուր Հայտնիչի անբաժանելի շեշտադրմամբ, արտացոլում են մարդկային ներուժի աստիճանական բացահայտման գլխավոր աստվածային ծրագիրը: Նրանք շեշտում են հոգևոր աճի ցիկլային բնույթը՝ թույլ տալով, որ կրոնական ուսմունքները շարունակաբար վերածնվեն և նորոգվեն յուրաքանչյուր հոգևոր գարուն:
Կրիշնա, Զրադաշտ և Բուդդա
Բահայի հավատը նաև հարգում է Կրիշնայի հոգևոր իմաստությունը, Զրադաշտի հնագույն ուսմունքները և Բուդդայի խորը ըմբռնումները: Աստծո այս հայտնիչները նաև աստվածային մարգարեներ և ուսուցիչներ էին, ովքեր ուղարկվել էին առաջնորդություն ապահովելու մարդկության հոգևոր ուղու համար: Մեծ հոգևոր ուսուցիչների այս սուրբ պանթեոնը ներառում է նաև բնիկ յոհգևոր ուսուցիչներ, որոնց հարգում են աֆրիկյան ցեղերը և Ամերիկայի, Ավստրալիայի և այլ երկրների բնիկ ժողովուրդները:
Կրոնը մեկն է
Կրոնները որպես առանձին և տարբեր դիտելու փոխարեն, բահայի առաջադեմ հայտնության այս խորը սկզբունքը մեզ հրավիրում է դիտարկել դրանք որպես մեկ բացվող պատմական պատմվածքի փոխկապակցված գլուխներ, որոնցից յուրաքանչյուրն իր ներդրումն ունի մարդկության հոգևոր էվոլյուցիայի մեջ:
Բահայի ուսմունքները շեշտում են աստվածային հայտնության համընդհանուրությունը և մարդկային հոգևորության փոխկապակցվածությունը ժամանակի և տարածության մեջ՝ հարգելով այս անհամար հայտնիչների ներդրումը:
Մինչ մենք խորհում ենք առաջադեմ հայտնության հայեցակարգի վրա, եկեք ընդունենք աստվածային առաջնորդության հարստությունը պատմության ընթացքում՝ ճանաչելով սերը, բարությունը և ընդհանուր նպատակը, որոնք ընկած են բոլոր կրոնական ավանդույթների հիմքում: Մենք կարող ենք շարժվել դեպի ավելի միասնական և ներդաշնակ աշխարհ՝ առաջնորդվելով աստվածային իմաստության լույսով, հասկանալով և գնահատելով Աստծո յուրաքանչյուր հաջորդ առաքյալի ներդրումը:
