Եկեք դիտարկենք քրիստոնեության ամենամեծ հերոսներից մեկի՝ Կարլոս Մեծ թագավորի կյանքը: Ո՞ր արարքները դարձրին նրան քրիստոնյաների համար այդպիսի հերոս և ինչո՞ւ։ Արդյոք պատմական փաստերը հաստատում են նրա վեհ կարգավիճակը։
Իհարկե, պատմությունը հիշատակում է մեծ միապետներին, թագավորներին և թագուհիներին, ովքեր կառավարում էին իրենց հողերն ու հպատակներին արդար, խաղաղ և բարեհոգի կերպով: Բահայի ուսմունքները գովաբանում և վեհացնում են այնպիսի կառավարիչներին, ովքեր արդար են վարվում իրենց ժողովրդի հետ: Բահաուլլան` Բահայի հավատի մարգարեն և հիմնադիրը, գրել է հուշատախտակ` ուղղված երկրային կառավարությունների ղեկավարներին, որում ներառել է իր հիմնական հորդորները:
Օ, երկրի տիրակալներ։ Ինչու՞ եք խավարեցրել Արևի փայլը և ստիպել նրան դադարել շողալ: Լսեք խորհուրդը, որը տրվում է ձեզ Ամենակարողի գրչով, որպեսզի, գուցե, և՛ դուք, և՛ աղքատները կարողանան հասնել հանգստության և խաղաղության։ Մենք աղոթում ենք Աստծուն, որ օգնի երկրի թագավորներին խաղաղություն հաստատել երկրի վրա: Հիրավի, Նա անում է այն, ինչ ուզում է:
Ով երկրի թագավորներ: Մենք տեսնում ենք, թե ինչպես եք ամեն տարի ավելացնում ձեր ծախսերը և դրանց բեռը դնում ձեր հպատակների վրա: Հիրավի, դա ամբողջովին և խիստ անարդար է: Վախեցեք Վիրավորվածի հառաչանքներից ու արցունքներից և ավելորդ բեռ մի՛ դրեք ձեր ժողովուրդների վրա: Մի թալանեք նրանց ձեր սեփական պալատները մեծացնելու համար, ավելին, նրանց համար ընտրեք այն, ինչ ընտրում եք ձեզ համար։ Այսպես, Մենք ձեր աչքերի առաջ բացում ենք այն, ինչ ձեզ օգուտ է բերում, եթե միայն հասկանաք:
Ըստ Բահաուլլայի, երկրի ղեկավարը համարվում է լավը, եթե նա կարողացել է իր ժողովրդին բերել խաղաղություն, արդարություն և տնտեսական պաշտպանություն:
Երբ ես փոքր տղա էի և մեծանում էի որպես քրիստոնյա, կարծում էի, որ Կարլոս Մեծը մեծագույն քրիստոնյա թագավոր էր, ճշմարիտ քրիստոնյա թագավորի օրինակ, և այս պատմությունները լսելուց հետո ինձ գրավում էր նրա հեղինակավոր ներկայությունն ու քրիստոնեության պաշտպանությունը: Նրան հաջողվեց միավորել Եվրոպայի մեծ մասը կաթոլիկ եկեղեցու դրոշի ներքո, և ոմանք նույնիսկ կարծում են, որ նրա գործողությունները հանգեցրին նրան, որ քրիստոնեությունը արևմտյան աշխարհում դարձավ գերիշխող կրոնը: Սակայն պատանեկության տարիներին ինձ չէին պատմել թե ինչպես է նա եկել իշխանության և ինչպես է ղեկավարել:
Ինչպես Կոնստանտինը, այնպես էլ Կարլոս Մեծը տիրակալի որդի էր և մեծացել էր պատերազմների մեջ: Նրա հայրը թագավոր Պիպին Կարճահասակն էր, իսկ պապը` Շառլ Մարտելը, ով հաղթեց մահմեդականներին Պուատիեում, կենտրոնական Ֆրանսիայում, որը հաճախ կոչվում է Տուրի ճակատամարտ: Չարլզի հայրը քաղաքական հարաբերություններ է ունեցել Հռոմի պապի հետ։ Հռոմի պապը` Ստեֆան II-ը, Պիպինին, որն այն ժամանակ Ավստրասիա պալատի քաղաքապետն էր (նահանգ, որն այսօր բաղկացած է հյուսիսարևելյան Ֆրանսիայից, Բելգիայից և արևմտյան և կենտրոնական Գերմանիայի մասերից), թույլտվություն տվեց տապալել իր թագավորին, քանի որ Պիպինը նրան անարդյունավետ էր համարում: Երբ թույլտվությունն ստացված էր և տապալումն ավարտվել էր, Պիպինը ստանձնեց թագավորությունը՝ այսկերպ Պիպինը իր նոր թագավորության օրինականությամբ պարտական էր Պապին, և Պապը շուտով կստանար նրա բարեհաճությունը:
Այդ ժամանակ Հռոմը վախենում էր առաջխաղացող Լոմբարդներից՝ արիական քրիստոնեական ցեղից, ովքեր հավատում էին, որ միայն Աստված է անսկիզբ, իսկ Նրա որդի Հիսուսը ստեղծվել է: Այս հասկացողությունը, իհարկե, կախված է նրանից, թե ինչ նկատի ունեք Հիսուս ասելով և ինչպես եք հասկանում աստվածային նախախնամությունը: Բահայի տեսակետից Հիսուսն արտացոլում էր Աստծո հավերժական լույսը, և հետևաբար Նա նույնպես հավերժական էր: Պապը օգնություն խնդրեց Պիպինից՝ պաշտպանելու Հռոմը և Եկեղեցին Լոմբարդներից, և Պիպինը հնազանդվեց՝ վտարելով Լոմբարդներին Հռոմից։
Ինչպես պարզվեց, Պիպինի և նրա որդի Կարլոս Մեծի օրոք ֆրանկների թագավորության պատմության մեծ մասը պետք է ներառեր նման արյունալի պատերազմներ տարբեր քրիստոնեական թագավորությունների միջև, ինչը հազիվ թե օրինակ լինի քրիստոնեական քաղաքակրթություն կառուցելու համար:
Երբ Պիպինը մահացավ մ.թ. 768 թվականին, Կարլոս Մեծը գրավեց ամբողջ ֆրանկական թագավորությունը, ամեն ինչ՝ Հռենոսի արևելյան ափից մինչև Ատլանտյան օվկիանոս, ներառյալ ժամանակակից Գերմանիայի ամբողջ արևմտյան կեսը, Նիդեռլանդները, Բելգիան, Ֆրանսիան և Լյուքսեմբուրգը: Այդ նույն ժամանակ Կարլոս Մեծը խզեց լոմբարդների հետ խաղաղության առաջարկները՝ լոմբարդների արքայադստերը, որի հետ Չարլզն ամուսնացած էր ետ ուղարկելով և փոխարենը ամուսնացավ Հիլդեգարդ անունով տասներեքամյա աղջկա հետ։ Կարլոս Մեծն արեց այն, ինչ վաղուց արել էին թագավորական ամուսնությունների միջոցով` կնքեց խաղաղության դաշինք:
Ֆրանկների կողմից պապականության պաշտպանության օրինաչափությունը շուտով կրկնվեց։ Լոմբարդները կրկին սպառնացին Հռոմին, և այդ պատճառով նոր Պապ Ադրիան I-ը օգնություն խնդրեց Կարլոս Մեծից: Նա համաձայնվեց, կռվեց լոմբարդների դեմ, իսկ հետո 774 թվականին իրեն թագադրեց լոմբարդների թագավոր: Որոշ ժամանակ անց մեկ այլ Պապ՝ Լեո III-ը, կրկին դիմեց Կարլոս Մեծին պաշտպանության համար՝ այս անգամ հռոմեացիներից: Կարլոս Մեծը կրկին հնազանդվեց, և որպես ակնհայտ անսպասելի պարգև՝ Հռոմի Պապ Լեոն 800 թ-ին Սուրբ Ծննդյան օրը թագադրեց Կարլոսին որպես Սրբազան Հռոմեական կայսր: Այն ժամանակ շատերի համար դա նշանակում էր, որ Քրիստոսի Թագավորությունն այժմ հստակորեն հաստատված էր երկրի վրա, բայց հաստատված Թագավորությունը չէր արտացոլում այն հատկանիշները, որոնք մենք ակնկալում ենք Աստծո Թագավորությունից:
Եվ կրկին Կարլոս Մեծը գնաց պատերազմ։ Ռազմական նվաճողների մեծամասնության նման, նա ցանկանում էր ավելի շատ հողեր և ավելի շատ հպատակներ ունենալ` կառավարելու և հարկելու համար: 20-րդ դարի սկզբին Փարիզում ունեցած ելույթում Աբդուլ-Բահան՝ Բահաուլլայի որդին և իրավահաջորդը, այսպիսի ագրեսիվ ուժի կիրառման մասին ասաց հետևյալը.
«Պետք է հուսալ, չպետք է հուսահատվել։ Մենք պետք է անհամբեր սպասենք այն ժամանակին, երբ պատերազմներն ու կռիվները կվերանան, երբ սերն ու միասնությունը կթագավորեն, և Աստծո լույսը կլուսավորի բոլոր դրոշներն ու բոլոր սրտերը և կմիավորի դրանք միմյանց և Նրա հետ»:
«Երկիրը պատկանում է Աստծուն»
«Այսօր հերթական կռիվն է տեղի ունեցել ու շատ արյուն է թափվել։ Աղքատներն իրենց կյանքը զոհաբերել են ուրիշների ագահությանը: Մարդիկ կռվում են հողի համար՝ այն հողի համար, որն Աստծուց բացի ոչ մեկին չի պատկանում: Թագավորները նրա համար կռվել են` Կարլոս Մեծից մինչև Նապոլեոն I, բայց չեն ունեցել դրա իրավունքը: Մեկը ապօրինաբար կռվել է, որ այն խլի մյուսից, ով ապօրինի է տիրել դրան: Բոլոր մարդիկ պարզապես Աստծո վարձակալներն են երկրի վրա, բայց, այնուամենայնիվ, կայսրություններն անհետացել են այն տիրելու համար պայքարում, և մարդիկ նորից արյուն են թափում հասարակ հողին տիրելու համար»:
«Մինչ մարդը կարող է դառնալ բարության, ընկերության կենտրոն, նա կատաղի գազանի պես պայքարում է հողի իրավունքի համար»։
«Աստված ցանկանում է, որ մարդիկ պարզապես հավասարություն հաստատեն, չխախտեն օրենքները, օգնեն միմյանց և միասին ապրեն սիրով: Արեք այն, ինչ Աստված խնդրում է, եղեք միասնության և խաղաղության պատճառ, ոչնչացրեք պատերազմի և ատելության սարսափները»:
Կարլոս Մեծը որոշեց, որ իր սուրբ պարտականությունն է բռնի կերպով դավանափոխել ձանձրալի սաքսոններին: Սաքսոնները շարունակեցին իրենց ճանապարհը բազմաթիվ մարտերի և երեսուն տարվա պատերազմների միջով, բայց ի վերջո նրանք պարտվեցին և մահվան սպառնալիքի և վախի ազդեցության տակ Կարլոս Մեծի կողմից քրիստոնեություն ընդունեցին:
Թե ինչ է նշանակում դավանափոխությունը, բացահայտված է 781 թվականին Կարլոս Մեծի սաքսոնական կապիտուլատորում, որում նկարագրվում էր 34 կրոնական ծես, ինչպես նաև դրանք չկատարելու դեպքում պատիժներ։ Մահվան դատավճիռները ներառում էին «թագավորին անհավատարմությունը», պահքի ժամանակ միս ուտել կամ մկրտվելուց հրաժարվելը։ Այս բռնի կրոնափոխությունը և բռնի ուսուցումը պահանջում էր կրոնի մեջ պարտադիր ներդրումներ և անձնական ազատությունների խիստ սահմանափակումներ: Կարլոս Մեծը շարունակում էր բռնի կրոնափոխ անել և ենթարկել այլ խմբերի, ներառյալ հարևան սլավոններին և ավարցներին:
Ի վերջո, նրա իշխանությունը խոստացված իշխանությունը չէր։ Խոսքը արդարության, խաղաղության և աստվածային քաղաքակրթության կառուցման մասին չէր. խոսքը գնում էր թագավորի իշխանությանը ենթարկվելու մասին, որը շատ առումներով այնքան էլ քրիստոնյա չէր: Թեև նա քաղաքականապես ամրապնդեց քրիստոնեության իշխանությունը, նա չբերեց Աստծո Թագավորությունը երկիր: Նրա թագավորությունը հավերժացրեց պատերազմն ու ստրկությունը: Այս սահմանափակ մտածողությունը, ուժեղացրեց հալածանքները, նպաստեց ստրկությանը և, ի վերջո, չհաջողվեց զսպել կոռուպցիան, հատկապես եկեղեցում:
