Ամենամեծ խոչընդոտներից մեկը, որին ես անձամբ հանդիպել եմ վերջերս մարդկային հարաբերություններում, այլ մարդու կյանքի փորձի իրականությունը ճանաչելու անկարողությունն է:
Սա հատկապես տեղի է ունենում, երբ մենք մեր մտքում ընկալում ենք այլ մարդկանց տեսակետները որպես սխալ՝ հիմնվելով մեր կյանքի փորձի վրա:
Ես ինքս բազմիցս անցել եմ սրա միջով. ինչ-որ մեկը ակնարկում է, որ իմ տեսակետը սխալ է, հետո ասում է, որ իրականում ճշմարտությունն այս կամ այն հարցում է. ամեն ինչ բացատրվում է սեփական կյանքի փորձից և ըմբռնումից ելնելով:
Ես նույնպես դա անում եմ երբեմն, հատկապես, երբ խոսքը վերաբերում է այնպիսի հարցերին, որոնք ես չափազանց կարևոր եմ համարում, ինչպիսին է, օրինակ, արդարությունը: Անկախ նրանից, թե ով է դա անում, այս մոտեցումը կարող է արհամարհական թվալ՝ ստեղծելով պառակտումներ և կոնֆլիկտներ մարդկանց ներսում և դրսում:
Այսպիսով, ինչպես ենք մենք հաղթահարել այս չափազանց մարդկային միտումը: Ես հաճախ եմ մտածել, որ գուցե ճշմարտությունն այն է, որ իրականում երկու կողմն էլ իրավացի են։
Միգուցե ես ճիշտ եմ իմ տեսակետում, քանի որ դա բխում է իմ կյանքի փորձից, մինչդեռ այն մարդը, ում հետ ես խոսում եմ, նույնպես ճիշտ է իր կյանքի փորձով։
Թվում է, թե այս օրերին մենք հակված ենք մոլորվել՝ չկարողանալով հասկանալ դիմացինի տեսակետը և միասնություն գտնել մեր ու նրանց տեսակետների միջև։
Սա հատկապես ճիշտ է թվում, երբ տեսակետները կարծես թե գտնվում են լայն սպեկտրի երկու տարբեր ծայրերում: Ուրեմն ի՞նչ անենք, երբ ուրիշի հայացքն այդքան շեղվում է մեր սեփականից։ Ամենից հաճախ մենք բախվում ենք խնդրի երկու բոլորովին տարբեր տեսակետների և կողմերի հետ, և մենք չենք կարող լուծել դրա արդյունքում առաջացած կոնֆլիկտը։
Մենք բոլորս էլ մարդ ենք, ուրեմն ինչու՞ կարող ենք այդքան տարբերվել մեր հայացքներում: Արդյո՞ք ինչ-որ պահի ճիշտ չի թվա, որ բոլոր մարդիկ ունեն նմանատիպ ցանկություններ, կարիքներ և տեսակետներ ամենախոր մակարդակում: Անշուշտ, մենք բոլորս էլ հիմնականում նույն բանն ենք ուզում՝ բավարարել սննդի, հագուստի և կացարանի մեր հիմնական կարիքները, լինել սիրված, ունենալ ամուր ընտանիք, լավ ընկերներ, արդար և հավասար վերաբերմունք, պատիվ, հարգանք և այլն: Ընդհանրությունների այս ցանկը կարող է երբեք չսպառվել, եթե դրանք փնտրենք, և այնուամենայնիվ, թվում է, որ մենք այժմ ավելի քան երբևէ վիճում ենք միմյանց հետ:
Կարո՞ղ է տրամաբանությունը հուշել, որ մենք բոլորս ճիշտ ենք մեր տեսանկյունից և ավելի խորը մարդկային մակարդակում: Ի՞նչ կնշանակեր, եթե մենք այս գաղափարը մտքում պահեինք միմյանց հետ շփվելիս:
Կարո՞ղ է դա նաև նշանակել, որ մենք՝ որպես մարդիկ, պետք է ձգտենք համաձայնության և ընդհանրության հիմք գտնել։ Ի վերջո, կռվելն ու միմյանց վիրավորելը ավիրում է մեր հասարակությունը և որպես տեսակ զարգանալու մեր կարողությունը: Կարո՞ղ է դա նաև նշանակել, որ մենք իրականում չենք կարող հարաբերություններ և զրույցներ կառուցել, խնդիրներ լուծել, խորհրդակցություններ անել և միասին գնալ դեպի լուծումներ՝ ճիշտի և սխալի ընկալմամբ:
Եթե մենք կարողանանք ընդունել, որ յուրաքանչյուրն իր տեսանկյունից իրավացի է, կարո՞ղ ենք գտնել ավելի խորը կապ, որը կարող է միավորել բոլոր «իրավունքները»՝ կառուցելու ավելի խաղաղ և արդար աշխարհ:
Թեև ես իրերին միշտ չէ, որ նայում եմ ճիշտի և սխալի տեսանկյունից, հետևաբար այս շարադրանքը, այս խիստ երկփեղկվածությունը կարծես բնութագրում է միմյանց մասին մեր ներկայիս մտածելակերպը: Դժվար կարող է լինել դուրս գալ այս օրինաչափությունից և դիտարկել կեցության և գործելու նոր ձևեր, հատկապես՝ հաշվի առնելով մեր զգացմունքներն ու վերաբերմունքը անարդարության, ճնշումների, բռնության և չարագործությունների վերաբերյալ, որոնք մենք տեսնում ենք աշխարհում, բայց ես զարմանում եմ՝ ի՞նչ ընտրություն ունենք այս պահին:
Արդարության խնդիրների առումով, որոնք այսօր շատ հակամարտությունների առաջնագծում են, սա մեկնաբանություն է պահանջում. չէ՞ որ անարդարությունը ճիշտ չի կարող լինել: Եթե մենք կաշառակերությանը դեմ ենք, ապա չպե՞տք է կոնֆլիկտի մեջ լինենք մեկի հետ, ով կաշառակեր է:
Իմ նախապաշարմունքները անմիջապես կարտահայտվեն իմ մտածելակերպի մեջ, եթե ես անընդհատ հսկողության տակ չպահեմ դրանք:
Ես նաև հասկանում եմ, որ իմ նախապաշարմունքները սովորաբար անօգուտ են, եթե ինձ ստիպում են մտածել, որ ինչ-որ մեկի համոզմունքները կամ կյանքի փորձը «սխալ» են և արժանի չեն իմ ուշադրությանը, որքան էլ դրանք առաջին հայացքից սխալ թվան։ Նույնիսկ ավելի վատ, եթե ես արհամարհական վերաբերմունք դրսևորեմ, կողմ բռնեմ կամ ամբողջովին անտեսեմ նրանց մտքերն ու զգացմունքները, մենք հնարավորություն չենք ունենա մակերեսայինից անցնելու մեր էությանը, թե ով ենք մենք որպես հոգևոր էակներ:
Ես ինքս ինձ այնքան լավ գիտեմ, որ եթե չդադարեցնեմ իմ նախապաշարմունքների ավտոմատ դրսևորումը` տեսնել իմ դիմացի մարդուն որպես վեհ և արժանի, ես հավանաբար չեմ դադարի հաշվի առնել նրանց ունեցած կյանքի փորձառությունների բարդությունը: Ես, անշուշտ, չեմ գնահատի նրանց տեսակետը և չեմ կիրառի իմ կարողությունը՝ հոգ տանելու և լսելու կամ անտեսելու իմ իրավունքը: Եթե ես այդպես վարվեմ, մենք դեռ չսկսած կդառնանք թշնամիներ, նույնիսկ ամենանուրբ, աննկատ կամ ենթագիտակցական ձևով:
Ես գիտեմ, որ ես միշտ չէ, որ լավ եմ դա անում: Ինձ համար երբեմն դժվար է խոսել մեկ այլ մարդու հետ, ով, ելնելով իր կյանքի փորձից և տեսակետից, գիտակցաբար կամ ենթագիտակցորեն իրեն գերազանց է համարում մյուսների հանդեպ: Ինձ համար, իհարկե, դժվար է խոսել մի մարդու հետ, ով առաջ է քաշում խոսակցության մակերեսային թեմաներ, որոնք կարող են կապված լինել որոշակի քաղաքական տեսակետի հետ, կամ ով պարզապես ընդօրինակում է այն, ինչ հավատում են ընտանիքի մյուս անդամները, հատկապես, երբ հարցի բարդությունն իմ տեսանկյունից շատ ավելի խորն է:
Ես ընդունում եմ, որ դժվար կարող է լինել այս ամենը մի կողմ դնելը և դրա միջով տեսնել մարդու իսկական ներքին էությունը՝ որ նա ունի վեհ հոգի, անկախ նրանից, որ ես ինձ ճիշտ եմ համարում։ Ես միշտ պետք է հիշեմ նայել անցյալին, մտքերին և վերաբերմունքին, որոնց հետ կարող եմ չհամաձայնվել, որպեսզի տեսնեմ իմ առջև կանգնած մարդու էությունը՝ մարդկային ընտանիքի անդամի, ով արժանի է սիրո և խնամքի որպես հոգևոր էակ:
Ես նաև պետք է կանգ առնեմ՝ հիշելու համար, որ մարդկային մտքերն ու համոզմունքները շատ ավելին են, որոնք գալիս են դարերի ակնարկների խճճված հյուսվածությունից, թե ով ենք մենք որպես մարդկային ռասա: Ես փորձում եմ այնտեղից տեղափոխվել մի վայր, որտեղ ես պատրաստ եմ հոգ տանել մարդու մասին, և հետո տեսնել, թե արդյոք կարող եմ գտնել որևէ միավորող գաղափար: Իհարկե, դա միշտ պատահում է յուրաքանչյուր դեպքի համար, և, իհարկե, չպետք է թույլ տանք, որ անարդարությունն ու ճնշումը շարունակվեն։
Փոխարենը, որպես բահայի, երբ ես փորձում եմ արմատախիլ անել նախապաշարմունքներն ու անարդարությունը, ես պետք է ավելի խորանամ և աշխատեմ մարմնավորել այն, ինչ ուսուցանել է Աբդուլ-Բահան՝ Բահայի հավատի կենտրոնական դեմքերից մեկը: Ինչպես պետք է մոտենամ յուրաքանչյուր մարդու.
Գործիր Տիրոջ խորհրդով, այսինքն՝ բարձրացիր այնքան խելամտորեն և այնպիսի հատկանիշներով, որ կենդանի հոգով օժտես այս աշխարհի մարմնին և հասցնես այս փոքրիկ երեխային՝ մարդկությանը, հասունացման փուլ: Ինչքան կարող ես, ամեն հանդիպմանը վառիր սիրո մոմը և քնքշությամբ ուրախացրու ու երջանկացրու յուրաքանչյուր սիրտ։ Հոգ տար օտարի մասին, կարծես նա քոնն է. Ցույց տուր մյուս հոգիներին նույն սիրառատ բարությունը, որը տալիս ես քո հավատարիմ ընկերներին: Եթե ինչ-որ մեկը քեզ հետ վիճաբանության մեջ մտնի, ձգտիր ընկերանալ նրա հետ. Եթե մեկը խոցում է քո սիրտը, եղիր բուժիչ բալասան նրա խոցերի համար. Եթե որևէ մեկը հեգնում և ծաղրում է քեզ, ողջունիր նրան սիրով:
Եթէ մէկը իր հանցանքը դնի քեզ վրա, գովաբանի՛ր նրան. եթե նա քեզ մահացու թույն առաջարկի, դրա դիմաց նրան տուր լավագույն մեղրը. իսկ եթե նա սպառնում է քո կյանքին, տուր նրան դեղամիջոց, որը կբուժի նրան ընդմիշտ: Եթե նա ինքը ցավն է, եղիր նրա բալասանը. եթե նա փշեր, եղիր նրա վարդերն ու քաղցր խոտերը: Միգուցե քո նման ուղիներն ու խոսքերը վերջնականապես լուսավորեն այս մռայլ աշխարհը. Նա կդարձնի այս փոշոտ երկիրը երկնային, այս դիվային զնդանը նա կդարձնի Տիրոջ թագավորական պալատը, որպեսզի պատերազմն ու կռիվը անցնեն և վերանան, և սերն ու վստահությունը իրենց վրանները փռեն աշխարհի գագաթներին:
