Գրեթե յուրաքանչյուր մարդ, ով կարդում է «Մարգարեն», ինքն իրեն հարց է տալիս. ո՞վ է ոգեշնչել այս հրաշալի գիրքը: Կա՞ր իսկական մարգարե, պայծառատես, խորաթափանց, բանաստեղծական սուրբ մարդ, ով ոգեշնչում էր Ջիբրանի հերոս Ալմուստաֆայի կերպարը ստեղծելու գործում: Եթե այո, ապա ո՞վ էր նա։ Որտեղի՞ց են ծագել նրա խորը ուսմունքները: Ինչպե՞ս ավելին իմանալ դրա մասին:
Ինքը՝ Ջիբրանը, միշտ հրաժարվել է պատասխանել նման հարցերի։ Շատերը փորձել են բացահայտել Մարգարեի հիմքում ընկած ոգեշնչումը, բայց քչերն են հավաքել Ջիբրանի և մյուսների թողած բոլոր հուշումները:
Այս հոդվածը փորձում է առաջարկել այս հարցերի պատասխանները:
Քննադատները, գրողները և կենսագիրները տասնամյակներ շարունակ քննարկել են այս հարցը: Շատերը նշում են ռոմանտիկ բանաստեղծ Ուիլյամ Բլեյքին՝ որպես Ջիբրանի մեծ ազդեցություն, մինչդեռ ոմանք համարում են տրանսցենդենտալիստներին, ինչպիսիք են Էմերսոնը և Թորոն: Ոմանք ասում են, որ Նիցշեի «Այսպես խոսեց Զրադաշտը» զգալի ազդեցություն ունեցավ երիտասարդ Ջիբրանի վրա, հատկապես մեծ կրոնի առաջնորդի կերպարի մեջ, որը խոսում էր հոգևոր իշխանության հետ: Մյուսները վկայակոչում են Ջիբրանի հինդուիստական, բուդդայական և աստվածաշնչյան ազդեցությունները նրա խորը մարգարեական իմաստության նկարագրության մեջ: Սակայն շատերն ընթերցողներին հղում են անում Ջիբրանի առեղծվածային սուֆի ազդեցությանը, որն այնքան ակնհայտ է արաբերենով նրա մյուս ստեղծագործություններում և այնքան ակնառու իր մտածողությամբ՝ որպես լիբանանցի նկարիչ և բանաստեղծ:
Սակայն այս մեկնաբաններից շատերը բաց են թողնում Ջիբրանի կյանքի ամենակարևոր իրադարձություններից մեկը՝ նրա հանդիպումը Աբդուլ Բահայի հետ:
Գրող և նկարիչ Խալիլ Ջիբրանը հանդիպեց Աբդուլ-Բահային Նյու Յորքում 1912 թվականի վաղ գարնանը: Ջիբրանը, որն այն ժամանակ 29 տարեկան էր և 1923 թվականին Մարգարեի հրատարակությունից ավելի քան տասը տարի առաջ, ցանկանում էր գեղարվեստականորեն ուրվագծել արագորեն ընդլայնվող նոր համաշխարհային կրոնի հիմնադրի ՝Բահաուլլայի որդու՝Աբդուլ-Բահայի դիմանկարը: Նախկինում Ջիբրանը նկարել է քանդակագործ Ռոդենի, բանաստեղծ Վ. Բ. Յեյթսի, հոգեբույժ և փիլիսոփա Ք. Գ. Յունգի և կոմպոզիտոր Դեբյուսիի դիմանկարները։ Մասնակցելով Աբդուլ-Բահայի մի քանի ելույթներին և նույնիսկ որպես նրա թարգմանիչ, Ջիբրանը ապրիլի 19-ին Ստորին Մանհեթենի 10-րդ փողոցում գտնվող իր ստուդիայում ուրվագծեց Աբդուլ-Բահային:
Աբդուլ-Բահան, ով այն ժամանակ 68 տարեկան էր, Օսմանյան կայսրության փլուզումից հետո վերջերս էր ազատ արձակվել քառասուն տարվա աքսորից, տնային կալանքից և բանտից հետո: Մեծարգո հոգևոր գործիչ և միասնության և խաղաղության հզոր, հռչակավոր պաշտպան ողջ աշխարհում՝ Աբդուլ-Բահան եկել էր Ամերիկա՝ հանդիպելու բահայի համայնքի հետ, ճամփորդելու երկրով մեկ՝ դասախոսություններով և հռչակելու իր հոր՝ Բահաուլլայի առաքելությունը։ Ջիբրանն Աբդուլ-Բահայի հետ իր առաջին հանդիպումներից հետո ասել է. «Նա շատ մեծ մարդ է: Նա կատարյալ է: Նրա հոգում աշխարհներ կան…»: Ավելի ուշ նա ասել է, որ իր հանդիպումները բահայի առաջնորդի հետ մեծ ազդեցություն ունեցան նրա աշխատանքի վրա: Այս հանդիպումները մնայուն տպավորություն թողեցին, և Ջիբրանը գրեց, որ նա «տեսավ Անտեսանելին և լիացավ» (Խահլիլ Ջիբրան, Մարդը և բանաստեղծը, Սուհեյլ Բուշրուի և Ջո Ջենկինս
Ավելի ուշ այդ տասնամյակում Ջիբրանը սկսեց գրել այն, ինչ ի սկզբանե անվանեց «Խորհուրդներ», որը հետագայում դարձավ «Մարգարե»: Նա ընկերներին ասաց, որ «պարբերաբար աշխատել է գրքի վրա 1912 թվականից:
Ջիբրանը, ըստ երևույթին, գրել է «Մարգարեի» առաջին նախագծի առնվազն մի մասը գրող Մերի Թուդոր Գարլանդի մեծ կալվածքում Բազարդ Բեյում, Մասաչուսեթս, 1919 թ. «Մի մեծ միտք», որը դարձավ նրա ամենահայտնի ստեղծագործությունը։
Նա հավանաբար այնտեղ է ստեղծել աքսորված իմաստուն Ալմուստաֆայի կերպարը՝ Գարլանդի կալվածքում։ Արաբերենում Ալ-Մուստաֆա անունը նշանակում է «Ընտրյալը», սակայն Ջիբրանը որոշեց փոխել ուղղագրությունը՝ Աբդուլ-Բահա անվանը մոտենալու համար՝ փոխելով միայն բաղաձայնները։ Նա սկսեց գիրքը ասելով, որ Ալմուստաֆան պատրաստվում էր թողնել իր աքսորավայրը և նավով ճամփորդել, ճիշտ այնպես, ինչպես Աբդուլ-Բահան էր արել: «Մարգարե»-ում Ջիբրանը գրքի էությունը ձևակերպեց այնպես, որ քաղաքի բնակիչները պահանջում էին Ալմուստաֆայի իմաստությունը, ճիշտ այնպես, ինչպես նա տեսավ, որ Նյու Յորքի բնակիչները անում են Աբդուլ-Բահայի հետ: «Մարգարե»-ում գյուղացիները Ալմուստաֆային անվանում են «Ուսուցիչ», ճիշտ այնպես, ինչպես նա լսեց, որ բահայիները Աբդուլ-Բահային ասում էին Ուսուցիչ:
Ջիբրանն այնուհետև մարգարեին լցրեց բահայի ուսմունքների հավերժական իմաստությամբ և խորաթափանցությամբ.
Ձեզ նաև ասել են, որ կյանքը խավար է, և ձեր հոգնածության մեջ դուք կրկնում եք այն, ինչ ասվել է հոգնածին: Եվ ես ասում եմ, որ կյանքը իսկապես խավար է, եթե չկա շարժառիթ, և ամեն շարժառիթ կույր է, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ կա գիտելիք, և բոլոր գիտելիքներըը ունայն են, բացառությամբ այն ժամանակ, երբ կա աշխատանք, և բոլոր գործերը դատարկ են, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ կա սեր. և երբ դուք աշխատում եք սիրով, դուք կապում եք ինքներդ ձեզ, և միմյանց և Աստծուն: — Մարգարե:
Ձեզանից յուրաքանչյուրի համար սահմանված է զբաղվել ինչ-որ զբաղմունքով, օրինակ՝ արվեստներով, արհեստներով և այլն: Մենք ողորմածաբար բարձրացրել ենք ձեր մասնակցությունը նման աշխատանքին մինչև ճշմարիտ Աստծուն երկրպագելու աստիճան: Ձեր սրտերում մտածեք Աստծո շնորհի և օրհնությունների մասին և շնորհակալություն հայտնեք Նրան երեկոյան և լուսաբացին: Մի վատնեք ձեր ժամանակը պարապության և ծուլության մեջ: Արեք այնպիսի բաներ, որոնք օգուտ են բերում ձեզ և ուրիշներին: Այսպես է որոշված այս հուշատախտակում, որի երկնակամարից պայծառ շողում է իմաստության և խոսքի ցերեկային աստղը... Երբ որևէ մեկը զբաղվում է վաճառքով կամ առևտուրով, այդ զբաղմունքն ինքնին Աստծո աչքում համարվում է որպես երկրպագության արարք; և սա ոչ այլ ինչ է, քան Նրա անսահման և համատարած առատաձեռնության նշանը: - Բահաուլլա, հուշատախտակներ:
